Soğuk Hava Depoları
Soğuk hava depoları, sıcaklık, nem ve iklim faktörlerine göre iklimlendirme yapılabilen depolardır. soğuk hava depoları kendi içinde 6 farklı grupta incelenirken bunların belirlenmesi ürüne göre değişiklik gösterir, ürün değerlerine göre -60° ile +20° arasına kadar 80° de farklı dopalanama yapılabilir. ürünlerin saklama koşulları belirlendikten sonra gerekli iklimlendirme yapılarak depolama ömrü uzatılır.
Genel Muhafaza Dereceleri
- 6 farklı muhafaza şekli:
- Serin muhafaza (+5° / +15°)
- Soğuk muhafaza (-5° / +5°)
- Donuk muhafaza (-30° / -15°)
- Şoklama (-60° / -30°)
- Çift rejimli muhafaza (-18° / +5°)
- Isıtmalı soğutmalı muhafaza (0° / +20°)
1 - Elma
2 - Üzüm
3 - Armut
4 - Portakal
5 - Limon
6 - Mandalina
7 - Greyfurt
8 – Şeftali
9 - Çilek
10 - Kayısı
11 - Kavun
12 - Karpuz
13 - Muz
Olmakla birlikte bunların tek tek açıklamalarını vereceğiz.
Elma
Elma, soğuk hava depolarında en çok korunan meyvelerden biridir. Haziran'dan Aralık sonuna kadar hasat edilebilmesine rağmen, hasat tarihi çeşide göre değişmektedir. Elmaların uzun süre düşük sıcaklıkta kalması için hasattan sonra hızlı bir şekilde soğutulması gerekir. Ancak ani sıcaklık değişimlerine duyarlı çeşitlerin hassasiyeti göz önüne alınarak yavaş yavaş depolama sıcaklığına getirilmelidir. Elmalar için optimum sıcaklık 2°C ile 4°C arasındadır. Uygun bağıl nem %85-90 arasında olmalıdır. Bu koşullar altında ortalama saklama süresi 3-6 aydır.
Üzüm
Soğuk hava depolarında depolanan ürünler arasında elmadan sonra en önemli ürün üzümdür. Üzümler genellikle Haziran'dan Aralık ayının son haftasına kadar hasat edilir. Üzüm, diğer birçok meyve çeşidinden farklı olduğu için hasattan sonra olgunlaşmaya devam edemez. Bu nedenle görünüm ve duyusal özellikler açısından tam yenebilir forma ulaştıklarında kesilerek hasat edilmelidir. Hasat edilen üzümler önceden soğutulmalı ve kısa sürede muhafaza edilmelidir. Depolama sıcaklığı -1°C, 0°C ve bağıl nem %90-95 olmalıdır. Yüksek su kaybı nedeniyle, yüksek nem korunmalıdır. Bu koşullar sağlandığında üzümlerin saklama süresi 3-6 aydır.
Armut
Meyvelerin soğuk hava deposunda muhafaza derecesi bakımından armut önemlidir. Hasat sonrası fizyolojik değişiklikler çok hızlı olduğu için kısa sürede toplanmalıdır. Ağaçların çok fazla olgunlaşması bekleniyorsa, depolama ömrü azalacaktır. En iyi armut saklama sonuçlarını elde etmek için armutlar önceden soğutulmalı ve -1°C ile -2°C arasında %90-93 nem oranında saklanmalıdır. Bu şartlar sağlandıktan sonra 1-6 ay süreyle saklanabilir.
Portakal
Portakalın çeşidine bağlı olarak 4°C ile -10°C sıcaklık ve %75-90 nem oranına sahip bir ortamda 1-4 ay arasında saklanabilir.
Limon
Kasım ortaları sırasında hasat edilen limonların raf ömrü oldukça uzundur. Yeşil limonlar 10°C ila 14°C ve %85-90 nemde 1-5 ay, sarı limonlar 0° ila 5°C'de 2-4 hafta saklanabilir.
Mandalina
Ülkemizde üretilen mandalinalar soğutma amaçlı depoya kaldırılmamıştır. Mandalinalar -2°C ila 2°C'de donar ve %75-80 nemde ve 5°C ila 10°C'de 1-1.5 ay saklanabilir.
Şeftali
Çok erken toplanan şeftalilerde kepek görülebilir. Rengi kötü olanlar (iyi renk almayanlar) 21 – 24°C'de 1,5 gün renk değiştirir ve -0,5°C ile 0,5°C arasında %90 nemde 2-4 hafta saklanabilir.
Çilek
Depolama ve taşıma olanakları sınırlıdır. 0°C'de 7 gün saklanabilir. Çilekler için en iyi saklama sıcaklığı 0°C ile 2°C arasındadır.
Kayısı
-2°C'de donduğu için 0°C ile 4°C arasında %75-85 nem oranında 2-8 hafta saklanabilir. Kayısılar, soğumaya yetecek kadar sert olduklarında toplanmalıdır.
Kavun Karpuz
Meyvelerin soğuk hava deposunda muhafaza derecesi bakımından Karpuz 4°C'de, kavun ise düşük sıcaklıklara duyarlı olduğu için 5-10°C'de saklanır.
Muz
Sarartılmış olan muzlar için en iyi saklama sıcaklığı 13 – 16°C, yeşil muzlar için en iyi saklama sıcaklığı 11 – 14°C'dir. Yeşilin bağıl nemi %90-95, sarının bağıl nemi %85-90 olmalıdır.
MEYVE VE SEBZELERIN DONDURULMASI
Meyve ve sebzelerdeki suyun dondurularak bozulan mikroorganizmaların kullanılamadığı, bu sayede ürün için stabil bir depolama yönteminin sürdürüldüğü bir ortamdır.Dondurma teknolojisinin uygulanması bazı avantajlar sağlar. Bunlar:
1 - Dondurulmuş yapıdaki kalitesi tazeye en yakın olan ürünlerdir
2 - Donmuş yapıdaki tüm ürünler bir arada saklanabilir
3 - 8-12 ay gibi daha uzun süre saklanabilir.
Ancak bu teknolojinin uygulanabilmesi için üreticiden tüketiciye kadar soğuk zincir dediğimiz tüm işlemlerin donmuş halde olması gerekir. Örneğin -18°C'yi aşmayan bir sıcaklıkta gerçekleştirilmesi gerekir. Ayrıca meyve ve sebzelerin saklanma değerlerinin tablosu ayrıntılı olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir.
